زیستشناسی
زیستشناسی از علوم طبیعی و دانش مربوط به مطالعه جانداران زنده است. این دانش به بررسی ویژگیها و رفتار سازوارهها، چگونگی پیدایش گونهها و افراد، و نیز به بررسی برهمکنش جانداران با یکدیگر و محیط پیرامونشان میپردازد.زیستشناسی شامل موضوعات وسیعی است که دارای تقسیمبندی بسیاری از مباحث و رشتههای مختلف است.از جمله مهم ترین موضوعات آن عبارت از پنج اصل بههموابسته است که می توان آنها را اساس زیست شناسی مدرن نامید:

سلولها به عنوان واحد اصلی حیات هستند.
گونه های جدید و صفات موروثی، محصول تکامل هستند.
ژنها واحد اصلی وراثت هستند.
ارگانیسمها محیط داخلی خود را برای حفظ یک وضعیت پایدار و ثابت، حفظ میکنند.
موجودات زنده انرژی مصرف میکنند و آن را به صورت دیگری تبدیل میکنند.
تاریخچه
اصطلاح بیولوژی (به انگلیسی: biology) از واژه یونانی βίος- بیوس "به معنی زندگی"، و پسوند λογία- لوژیا "به معنی مطالعه چیزی"، مشتق شدهاست. این کلمه در آلمان در اوایل سال ۱۷۹۱ ممکن است از پسینسازی کلمه قدیمیتر دوزیستانشناسی با حذف کلمه دوزیستان، به وجود آمده باشد.
اگرچه زیستشناسی در قالب مدرن خود پیشترفتهای بسیاری یافتهاست، اماعلوم مرتبط و وابسته به آن، از زمانهای قدیم مورد مطالعه قرار گرفتهاست. فلسفه طبیعی در اوایل تمدنهای باستانی بین النهرین، مصر، شبهقاره هند و چین مورد مطالعه قرار گرفت.با این حال، ریشههای زیستشناسی مدرن و گرایش به مطالعه طبیعت اغلب به یونان باستان برمیگردد.در حالی که مطالعه رسمی طب به بقراط (حدود ۴۶۰ سال قبل از میلاد -- حدود ۳۷۰ سال قبل از میلاد) برمی گردد، اما ارسطو (۳۲۲ سال قبل از میلاد و ۳۸۴ پیش از میلاد) گستردهترین سهم را برای توسعه زیست شناسی به کار گرفت. نقش برجسته او در تاریخچه حیوانات و کارهای دیگری با تکیه بر طبیعتگرایی، و فعالیتهای تجربی دیگری که بر روی علت و معلولی زیستی و تنوع زندگی متمرکز بود، از اهمیت ویژهای برخوردار است.ثئوفراستوس جانشین ارسطو در لیسه، سلسله کتابهایی در زمینه گیاهشناسی نوشت که تا به امروز سالم ماند و به عنوان مهمترین سهم از دوران باستان و حتی قرون وسطی از علوم گیاهی به حساب میآید.
مبانی زیست شناسی مدرن
بخش عمدهای از زیست شناسی مدرن را میتوان متشکل از پنج اصل بههم وابسته دانست که شامل : نظریه سلولی، تکامل، ژنتیک، هموستازی، و انرژی است.
سطوح زیستشناسی
زیستشناسی گستره پهناوری از رشتههای تحصیلی دانشگاهی را دربرمیگیرد. بسیاری از این عرصهها گاه خود به عنوان رشتههای جدا و مستقلی قلمداد میگردند. رویهمرفته این رشتهها به مطالعه زیست در مقیاسها و سطوح گوناگون میپردازند از جمله:
در مقیاس هستهای از راه زیستشناسی مولکولی، زیست شیمی، و تا اندازهای ژنتیک
در مقیاس یاختهای از طریق زیستشناسی یاختهای
در مقیاس چندیاختهای از راه فیزیولوژی، کالبدشناسی، و بافتشناسی
در سطح شکلگیری یا ریخت زایی (اونتوژنی) یک سازواره مفرد از راه پژوهش در رشته زیستشناسی تکاملی
در سطح وراثت میان زایندگان و زادگان از راه دانش ژنتیک
در سطح رفتار گروهی از راه رفتارشناسی
در سطح بررسی مجموعه یک جمعیت از طریق ژنتیک جمعیت و در مقیاس چندگونهایتبارها از راه دانش سامانهشناسی
در سطح جمعیتهای وابستهبههم و زیستگاههای ایشان از راه بومشناسی و زیستشناسی فرگشتی و نیز احتمالاً از راه دانش دگرزیست شناسی که به بررسی وجود زیست در ورای کره زمین میپردازد.
رز
رُز، گل سرخ، گل محمدی، گل سوری، یا وَرد،سردهای(ردهای) از تیرهٔ گلسرخ است که نزدیک به ۱۵۰ گونه دارد. جای اصلی رویش رز خودرو در نیمکرهٔ شمالی کرهٔ زمین است و تاکنون در نیمکرهٔ جنوبی رز خودرو دیده نشدهاست.گل رز در بسیاری از بخشهای ایران بخوبی میروید همچنین در اکثر بخشهای خاورمیانه، اروپا و روسیه نیز به فراوانی یافت میشود. این گیاه برای مصارف صنعتی بیشتر در کشورهای بلغارستان، ترکیه و فرانسه کشت میشود. در سال ۱۹۷۹ پژوهشگران در انجمن جهانی رز توافق کردند تا رزها در سه گروهِ رزهای خودرو، رزهای باغی قدیمی و رزهای باغی جدید قرار گیرند همچنین رزهای انگلیسی نیز به مجموعهای از گلهای رز باغی قدیم و جدید گفته میشود که توسط پرورش دهندهٔ رز انگلیسی، دیوید اوستین بوجود آمدهاند. تاکنون بیش از ۲۰٬۰۰۰ رقم رز نامگذاری شدهاست و هر ساله صدها نوع جدید نیز به این مجموعه افزوده میشود. رز به عنوان ملکهٔ گلها آوازه دارد. پرورش رز تنها برای لذت بردن از زیبایی این گل نیست بلکه از این گل برای عطرسازی، فرآوری چای، مربا، لیکور و بسیاری مواد خوراکی دیگر استفاده میشود. عطر رز آرامش بخش سامانه عصبی است و در راحت به خواب رفتن انسان کارایی دارد و به همین شوند (سبب) در عطردرمانی بکار برده میشود. اسانس رز گرانترین اسانس دنیا است و هر گرم آن معادل یک گرم طلا در بازار جهانی قیمت دارد. گل رز از نظر کثرت قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام نخست را در میان همه گلها دارد و در ۱۰ کشورِ ایران، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، رومانی، عراق، عربستان سعودی، مراکش، لوکزامبورگ و بلغارستان به عنوان گل ملی انتخاب شدهاست.
تیرهشناسی
گل سرخ متعلق است به تیرهای از گیاهان به نام تیرهٔ گلسرخ، به غیر از گونههای گل سرخ، گیاهانی از قبیل توت فرنگی، تمشک، آلو، هلو و گیلاس نیز در این تیره جای میگیرند. گلهای گیاهان تیره گلسرخ همه دارای ۵ کاسبرگ و ۵ گلبرگ و پرچمهای بسیار هستند. در مورد گل سرخ چون گونههای پیوندی و تربیت شده بر اثر پرورش حاصل شدهاند، غالباً تعداد گلبرگها زیاد میشود.تیرهٔ گلسرخ معمولاً به ۴ زیرتیره تقسیم میشود که یکی از آنها رزوئیده نام دارد. سردهٔ گلِ رز که شامل تمامی رزهای خودرو است از زیرتیرهٔ رزوئیده منشعب میشود. سردهٔ رز خود به ۴ زیرسرده تقسیم میشوند. یکی از این زیر سردهها رز نامیده شدهاست و زیرسردهٔ رز نیز به ۱۰ بخشه تقسیم میشود.
ویژگیها
رز دارای ۱۵۰ گونهٔ نیمه سبز یا برگریز، بصورت درختچهٔ چندساله و بالاروندهاست. این گیاه در طیف گستردهای از جهان شامل قاره آسیا، اروپا، شمال آفریقا و آمریکای شمالی بطور طبیعی یافت میشود.
به طور کلی یک گیاه رز دارای اجزای زیر است:
برگ: بصورت شانهای هستند. طول برگ از ۲٫۵ سانتیمتر در رز مینیاتور تا ۱۸ سانتیمتر در انواع ایستاده، درختچه و بالارونده تغییر دارد. حاشیه برگچهها اغلب دندانهدار است. هر برگ معمولاً شامل ۵ تا ۷ و گاهی تعداد بیشتری برگچهٔ تخم مرغی یا بیضی شکل است. در قاعدهٔ برگ گوشوارکها وجود دارد.
خار: خار رز از نوع تیغ پوستی (پریکل)
است. این نوع خار منشأ اپیدرمی دارد و با بافت آوندی ارتباط ندارد به همین سبب به آسانی میتوان آن را با فشار بیک سمت، جدا نمود.
کاسبرگ: در مرحلهٔ غنچه از گلبرگهای به هم پیچیده محافظت میکنند اما ضمن رشد کردن گل، برمیگردند.
گلبرگ: بعد از شکفتن گل از گلبرگها بوی شیرینی ساطع میشود. این بوی خوش در جذب زنبور و دیگر حشرات بطرف گل و کمک این حشرات جهت لقاح مؤثر است. پس از اینکه عمل لقاح در گل انجام شد نهنج گل شروع به بزرگ شدن میکند و گلبرگ که دیگر خاصیتی برای گیاه ندارد، ریزش خود را آغاز میکند.
پرچمها: اندامهای نر گل هستند. هر پرچم دارای یک میلهٔ بلند و نازک منتهی به یک بساک بوده و بساک تولید کنندهٔ دانههای گرده به صورت پودر میباشد.
کلاله: در انتهای خامهٔ بلند گل قرار دارد.
نهنج یا گلبنه: همان تخمدان گیاه رز و محتوی تخمکهاست که توسط پوشش احاطه شدهاست. نهنج برچههای بسیاری را محصور کردهاست. برچه قسمتی از مادگی است که محتوی تخمک است و از اتحاد برچهها تخمدانی چند خانه بوجود آید. هر برچه دارای یک تخمک است. یک خامهٔ بلند نیز بین تخمک و کلاله قرار میگیرد. مجرای درون یک خامه راه عبور گرده تا رسیدن به تخمک است. دستهای از خامه با هم از میان منفذ باریک میان گل عبور کرده و بعد گسترده میشوند و کلالهها در معرض دید حشرات سرکشی کننده قرار میگیرند. سلولهای نر که از دانههای گرده بوجود میآیند، تخمکها را بارور نموده و تخمکهای بارور تبدیل به دانه میگردند در همین زمان بارور شدن و تبدیل تخمکها به دانه است که تخمدان نیز تبدیل به میوه میشود. میوهٔ گل رز یا رز هیپ تقریباً در تمامی گونههای رز یا انواع نیمه پرگلبرگ رز بوجود میآید. میوهٔ گل رز حاوی مقادیر زیادی ویتامین سی است.
میوهٔ گل رز: میوهٔ گل رز توسط پرندگان و یا دیگر جانوران خورده شده و سپس در مناطق دیگر توسط مدفوع این حیوانات دانهٔ گیاه پخش میشود.
انواع گل سرخ
در سال ۱۹۷۹ پژوهشگران در انجمن جهانی رز توافق کردند تا رزها در سه گروهِ رزهای خودرو، رزهای باغی قدیمی و رزهای باغی جدید قرار گیرند.
رزهای خودرو
رزهای خودرو نمونههایی هستند که از میلیونها سال قبل بر روی کره زمین وجود داشتهاند و رشد و نمو میکنند و محققین و سیاحان، آنها را به واسطه سفرها و جستجوهایشان کشف و معرفی کردهاند. تمامی رزهای خودرو گلهایشان ۵ گلبرگ دارد و تقریباً اکثر آنها تنها در فصل بهار گلدهی دارند. در جهان در حدود ۱۵۰ گونه رز خودرو شناسایی شدهاست که از این میان تنها ۱۰ گونه برای ساخت رقمهای رز استفاده شدهاست. این ۱۰ گونه عبارتند از:
گالیکا یا رز فرانسوی، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. رز گالیکا قدیمترین رزی است که از دوران باستان در اروپا جهت عطرسازی کشت میشدهاست. در حدود ۱۲ سده پیش از میلاد این گل در ایران باستان جهت استفاده در مراسم مذهبی کشت میشدهاست. از ۴–۳ سده پیش از میلاد در آسیای صغیر و یونان کشت میشدهاست و از آنجا به روم صادر شدهاست. از سده ۱۳ میلادی تا کنون در منطقهٔ پروانس آلپ-کوت دازور بطور وسیع به هدف عطرسازی کشت میشود. امروزه بعد از گذشت ۶۰۰ سال، این منطقه به یکی از مراکز مهمِ تهیهٔ عطر تبدیل شدهاست.
گل محمدی یا گُل گُلاب، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. بر اساس زمان گلدهی به دو نوع تابستانی و پاییزی تقسیم میشود. در حال حاضر نوع تابستانی آن در کشورهای ترکیه و بلغارستان بطور وسیعی به هدف عطرسازی کشت میشود.
رز آلبا، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. رنگ آن سفید است.
سنتیفولیا یا رز کلمی، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست.
نسترن زرد، خاستگاه آن کشورهای ایران و عراق است. این نوع رز والد رزهای زرد رنگ امروزی است.
رز ماسک، خاستگاه آن خاورمیانه است.
رز چینی، خاستگاه آن چین است. رزهای امروزی خاصیت چهار فصل شکوفا شدن را اکثراً از رز چینی به ارث بردهاند.
رز گیگانتی، خاستگاه آن چین است. عطری به مانند چای دارد. محور غنچه بالاست و شکل گلبرگها شمشیری است.
رز خوشهای، خاستگاه آن ژاپن است. این گونه والد رزهای خوشهای است.
رز لوسیا، خاستگاه آن ژاپن است. ویژگی مهم آن خاصیت پخش شدن آن بر روی زمین است. رز لوسیا به همراه رز خوشهای، والد رزهای بالارونده در اروپا به شمار میآید.
رزهای باغی قدیمی
رزهای باغی قدیمی به تمامی رزهایی اطلاق میشوند که به طور کل تا قبل از پیدایش اولین رز جدید یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷ پرورش مییافتند.از خصوصیات مهم رزهای باغی قدیمی، گردی و زیاد بودن تعداد گلبرگهاست. اشکال گل بصورت جامی شکل و یا رُزت ربعی است. شاخههای آنان خاصیت انحناپذیری دارد. در صورتیکه از گل محمدی و یا گالیکا منشأ گرفته باشند، پر عطر هستند. زمان گلدهی بیشتر رزهای باغی قدیمی تنها در فصل بهار است.
اگرچه رزهای قدیمی از لحاظ عطر غنیتر از رزهای جدید باغی هستند اما به علت محدودیت رنگ گلها و همچنین کوتاهی دمگل و در نتیجه عدم امکان تهیه شاخه گل بریده، هیچگاه از نظر محبوبیت به پای رزهای مدرن و جدید باغی نرسیدهاند. در برخی از منابع رزهای قدیمی بطورکلی در ۴ گروه مختلف تقسیمبندی شدهاند. این ۴ گروه عبارتند از:
گروه اول، رزهای ایرانی است که خود شامل دو نوع است:
گل گلاب یا گل محمدی:بویژه به سبب بوی خوش آن شهرت دارد. بجز چند نوع معدود که در پاییز گلدهی دارند، فصل گلدهی اکثر انواع آن در بهار است.
رز گالیکا:ویژگی آن بزرگ بودن قطر گل آن است. بیشتر به رنگ قرمز تا صورتی پررنگ است و عطر خوبی دارد. این رز از غرب آسیا به اروپا برده شده و در حوالی پاریس برای به مصرف رسیدن در صنعت عطرسازی کشت میشد، به همین علت رز فرانسوی نیز خوانده میشود.
گروه دوم، رزهای اروپایی شامل سه نوع است:
رز آلبا:رنگ گل مایل به سفید است و عطر ملایمی دارد. گلبرگها گرد هستند و به ترتیبی منظم پشت سرهم ردیف شدهاند. در ساقه یا خار وجود ندارد یا بسیار اندک است. تنها در فصل بهار گلدهی دارد.
رز سنتیفولیا: به معنی گل صدبرگ است. به رز کلمی نیز شهرت دارد. این نامگذاری به سبب زیاد بودن تعداد گلبرگهای آن است. عطر آن بسیار مطبوع است و در حال حاضر در فرانسه و موناکو به منظور استفاده در صنعت عطر کشت میشود. زمان گلدهی تنها در یک فصل و در بهار است.
رز موس:موس به معنای خار است. این نامگذاری به این علت است که روی غنچه و یا ساقهای که به گل متصل است با خارهای بسیار کوچک کرک مانند کاملاً پوشیده میشود.
گروه سوم، رزهای چینی شامل ۲ نوع است.
رز چینی:خاستگاه این رز کشور چین است. ویژگی آن چهار فصل بودن گلدهی آن است.
رز چای:از ترکیب رز چینی و رز گیگانتی بوجود آمدهاست. همانطور که از نامش برمیآید عطری به مانند بوی چای دارد.
گروه چهارم، ترکیبی از رزهای غرب و شرق جهان هستند. در قرن ۱۹–۱۸ رزهای خودرو و رزهای باغی قدیمی چین و نوعی رز خودروی ژاپنی به نام رز خوشهای به اروپا وارد شدند و با ترکیب با رزهایی که از قبل در این مناطق وجود داشتند انواع تازهای از رز بوجود آمد. از خصوصیات این گروه جدید این بود که یکی از والدهای این نوع را رزهای چینی تشکیل میداد، رزهای چینی خاصیت چهار فصل بودن را دارا هستند و به همین سبب رزهایی پا به عرصه گذاشتند که خاصیت چهار فصل بودن یا تکرار گلدهی را دارا بودند. برخی از انواع گروه چهارم عبارتند از:
رز دورگه پرپچوال:خاصیت تکرار گلدهی را دارد اما زمان گلدهی چهار فصل نیست. برخی از انواع آن هم فقط یک فصل گلدهی دارند.
رز بوربون:به نظر میرسد که از ترکیب طبیعی گل گلاب و رز چینی بوجود آمده باشد. زمان گلدهی بیشتر انواع اوایل تابستان و ماه ژوئیه است.
رز اگلندتریا: ویژگی آن معطر بودن برگ آن است.
رز پورتلند:به نظر میرسد که از ترکیب گل گلاب پاییزی و یکی از انواع رز چینی بوجود آمده باشد.
رزهای باغی جدید
رزهای باغی جدید به مجموعهٔ رزهایی اطلاق میشوند که از زمان پیدایش اولین رز جدید یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷، به بعد ایجاد شدهاند.رز لا فرانس از پیوند رز چای و رز دورگه پرپچوال بوجود آمدهاست و هم خصوصیات چهار فصل بودن، شکل و رنگ رزهای چای و هم مقاوم بودن به سرما و بیماری که از ویژگیهای رزهای دورگهٔ پرپچوال است را در خود جمع کردهاست.رزهای باغی جدید رنگهای بسیار متنوعی دارند که به همراه ارتفاع مناسب دمگل جهت تهیهٔ شاخه گل بریده بسیار مناسب هستند. رزهای باغی جدید معمولاً به گروههای زیر تقسیم میشود:
رز دورگه چای، چهار فصل است. در بین گلهای باغی جدید دارای بزرگترین اندازهٔ گل و بوته است. ارتفاع بوته بین ۱ تا ۱٫۶ متر است. معمولاً در هر ساقه تنها یک گل شکفته میشود.
فلوریبوندا، چهار فصل است. اندازه گل متوسط است و ممکن است کمی به یک طرف خم شود.
رز مینیاتور، فصل گلدهی چهار فصل است. گلهای کوچکی به قطر ۲٫۵–۲ سانتیمتر دارد. ارتفاع بوته بین ۱۵ تا ۵۰ سانتیمتر است.
رز بالارونده، برای پوشاندن دیوارهای کوتاه یا آرج گل بکار میرود. برخی از انواع آن تنها در یک فصل و برخی انواع آن چهار فصل گلدهی دارند.
درختچه یا درختچه جدید، این رز نیمه بالارونده است و شاخههای گل آن مانند کمان بطرف پایین خم میشوند.
keywords : هم نفس،سایت هم نفس،نفس
زیستشناسی از علوم طبیعی و دانش مربوط به مطالعه جانداران زنده است. این دانش به بررسی ویژگیها و رفتار سازوارهها، چگونگی پیدایش گونهها و افراد، و نیز به بررسی برهمکنش جانداران با یکدیگر و محیط پیرامونشان میپردازد.زیستشناسی شامل موضوعات وسیعی است که دارای تقسیمبندی بسیاری از مباحث و رشتههای مختلف است.از جمله مهم ترین موضوعات آن عبارت از پنج اصل بههموابسته است که می توان آنها را اساس زیست شناسی مدرن نامید:

سلولها به عنوان واحد اصلی حیات هستند.
گونه های جدید و صفات موروثی، محصول تکامل هستند.
ژنها واحد اصلی وراثت هستند.
ارگانیسمها محیط داخلی خود را برای حفظ یک وضعیت پایدار و ثابت، حفظ میکنند.
موجودات زنده انرژی مصرف میکنند و آن را به صورت دیگری تبدیل میکنند.
تاریخچه
اصطلاح بیولوژی (به انگلیسی: biology) از واژه یونانی βίος- بیوس "به معنی زندگی"، و پسوند λογία- لوژیا "به معنی مطالعه چیزی"، مشتق شدهاست. این کلمه در آلمان در اوایل سال ۱۷۹۱ ممکن است از پسینسازی کلمه قدیمیتر دوزیستانشناسی با حذف کلمه دوزیستان، به وجود آمده باشد.
اگرچه زیستشناسی در قالب مدرن خود پیشترفتهای بسیاری یافتهاست، اماعلوم مرتبط و وابسته به آن، از زمانهای قدیم مورد مطالعه قرار گرفتهاست. فلسفه طبیعی در اوایل تمدنهای باستانی بین النهرین، مصر، شبهقاره هند و چین مورد مطالعه قرار گرفت.با این حال، ریشههای زیستشناسی مدرن و گرایش به مطالعه طبیعت اغلب به یونان باستان برمیگردد.در حالی که مطالعه رسمی طب به بقراط (حدود ۴۶۰ سال قبل از میلاد -- حدود ۳۷۰ سال قبل از میلاد) برمی گردد، اما ارسطو (۳۲۲ سال قبل از میلاد و ۳۸۴ پیش از میلاد) گستردهترین سهم را برای توسعه زیست شناسی به کار گرفت. نقش برجسته او در تاریخچه حیوانات و کارهای دیگری با تکیه بر طبیعتگرایی، و فعالیتهای تجربی دیگری که بر روی علت و معلولی زیستی و تنوع زندگی متمرکز بود، از اهمیت ویژهای برخوردار است.ثئوفراستوس جانشین ارسطو در لیسه، سلسله کتابهایی در زمینه گیاهشناسی نوشت که تا به امروز سالم ماند و به عنوان مهمترین سهم از دوران باستان و حتی قرون وسطی از علوم گیاهی به حساب میآید.
مبانی زیست شناسی مدرن
بخش عمدهای از زیست شناسی مدرن را میتوان متشکل از پنج اصل بههم وابسته دانست که شامل : نظریه سلولی، تکامل، ژنتیک، هموستازی، و انرژی است.
سطوح زیستشناسی
زیستشناسی گستره پهناوری از رشتههای تحصیلی دانشگاهی را دربرمیگیرد. بسیاری از این عرصهها گاه خود به عنوان رشتههای جدا و مستقلی قلمداد میگردند. رویهمرفته این رشتهها به مطالعه زیست در مقیاسها و سطوح گوناگون میپردازند از جمله:
در مقیاس هستهای از راه زیستشناسی مولکولی، زیست شیمی، و تا اندازهای ژنتیک
در مقیاس یاختهای از طریق زیستشناسی یاختهای
در مقیاس چندیاختهای از راه فیزیولوژی، کالبدشناسی، و بافتشناسی
در سطح شکلگیری یا ریخت زایی (اونتوژنی) یک سازواره مفرد از راه پژوهش در رشته زیستشناسی تکاملی
در سطح وراثت میان زایندگان و زادگان از راه دانش ژنتیک
در سطح رفتار گروهی از راه رفتارشناسی
در سطح بررسی مجموعه یک جمعیت از طریق ژنتیک جمعیت و در مقیاس چندگونهایتبارها از راه دانش سامانهشناسی
در سطح جمعیتهای وابستهبههم و زیستگاههای ایشان از راه بومشناسی و زیستشناسی فرگشتی و نیز احتمالاً از راه دانش دگرزیست شناسی که به بررسی وجود زیست در ورای کره زمین میپردازد.
رز
رُز، گل سرخ، گل محمدی، گل سوری، یا وَرد،سردهای(ردهای) از تیرهٔ گلسرخ است که نزدیک به ۱۵۰ گونه دارد. جای اصلی رویش رز خودرو در نیمکرهٔ شمالی کرهٔ زمین است و تاکنون در نیمکرهٔ جنوبی رز خودرو دیده نشدهاست.گل رز در بسیاری از بخشهای ایران بخوبی میروید همچنین در اکثر بخشهای خاورمیانه، اروپا و روسیه نیز به فراوانی یافت میشود. این گیاه برای مصارف صنعتی بیشتر در کشورهای بلغارستان، ترکیه و فرانسه کشت میشود. در سال ۱۹۷۹ پژوهشگران در انجمن جهانی رز توافق کردند تا رزها در سه گروهِ رزهای خودرو، رزهای باغی قدیمی و رزهای باغی جدید قرار گیرند همچنین رزهای انگلیسی نیز به مجموعهای از گلهای رز باغی قدیم و جدید گفته میشود که توسط پرورش دهندهٔ رز انگلیسی، دیوید اوستین بوجود آمدهاند. تاکنون بیش از ۲۰٬۰۰۰ رقم رز نامگذاری شدهاست و هر ساله صدها نوع جدید نیز به این مجموعه افزوده میشود. رز به عنوان ملکهٔ گلها آوازه دارد. پرورش رز تنها برای لذت بردن از زیبایی این گل نیست بلکه از این گل برای عطرسازی، فرآوری چای، مربا، لیکور و بسیاری مواد خوراکی دیگر استفاده میشود. عطر رز آرامش بخش سامانه عصبی است و در راحت به خواب رفتن انسان کارایی دارد و به همین شوند (سبب) در عطردرمانی بکار برده میشود. اسانس رز گرانترین اسانس دنیا است و هر گرم آن معادل یک گرم طلا در بازار جهانی قیمت دارد. گل رز از نظر کثرت قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام نخست را در میان همه گلها دارد و در ۱۰ کشورِ ایران، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، رومانی، عراق، عربستان سعودی، مراکش، لوکزامبورگ و بلغارستان به عنوان گل ملی انتخاب شدهاست.
تیرهشناسی
گل سرخ متعلق است به تیرهای از گیاهان به نام تیرهٔ گلسرخ، به غیر از گونههای گل سرخ، گیاهانی از قبیل توت فرنگی، تمشک، آلو، هلو و گیلاس نیز در این تیره جای میگیرند. گلهای گیاهان تیره گلسرخ همه دارای ۵ کاسبرگ و ۵ گلبرگ و پرچمهای بسیار هستند. در مورد گل سرخ چون گونههای پیوندی و تربیت شده بر اثر پرورش حاصل شدهاند، غالباً تعداد گلبرگها زیاد میشود.تیرهٔ گلسرخ معمولاً به ۴ زیرتیره تقسیم میشود که یکی از آنها رزوئیده نام دارد. سردهٔ گلِ رز که شامل تمامی رزهای خودرو است از زیرتیرهٔ رزوئیده منشعب میشود. سردهٔ رز خود به ۴ زیرسرده تقسیم میشوند. یکی از این زیر سردهها رز نامیده شدهاست و زیرسردهٔ رز نیز به ۱۰ بخشه تقسیم میشود.
ویژگیها
رز دارای ۱۵۰ گونهٔ نیمه سبز یا برگریز، بصورت درختچهٔ چندساله و بالاروندهاست. این گیاه در طیف گستردهای از جهان شامل قاره آسیا، اروپا، شمال آفریقا و آمریکای شمالی بطور طبیعی یافت میشود.
به طور کلی یک گیاه رز دارای اجزای زیر است:
برگ: بصورت شانهای هستند. طول برگ از ۲٫۵ سانتیمتر در رز مینیاتور تا ۱۸ سانتیمتر در انواع ایستاده، درختچه و بالارونده تغییر دارد. حاشیه برگچهها اغلب دندانهدار است. هر برگ معمولاً شامل ۵ تا ۷ و گاهی تعداد بیشتری برگچهٔ تخم مرغی یا بیضی شکل است. در قاعدهٔ برگ گوشوارکها وجود دارد.
خار: خار رز از نوع تیغ پوستی (پریکل)
است. این نوع خار منشأ اپیدرمی دارد و با بافت آوندی ارتباط ندارد به همین سبب به آسانی میتوان آن را با فشار بیک سمت، جدا نمود.
کاسبرگ: در مرحلهٔ غنچه از گلبرگهای به هم پیچیده محافظت میکنند اما ضمن رشد کردن گل، برمیگردند.
گلبرگ: بعد از شکفتن گل از گلبرگها بوی شیرینی ساطع میشود. این بوی خوش در جذب زنبور و دیگر حشرات بطرف گل و کمک این حشرات جهت لقاح مؤثر است. پس از اینکه عمل لقاح در گل انجام شد نهنج گل شروع به بزرگ شدن میکند و گلبرگ که دیگر خاصیتی برای گیاه ندارد، ریزش خود را آغاز میکند.
پرچمها: اندامهای نر گل هستند. هر پرچم دارای یک میلهٔ بلند و نازک منتهی به یک بساک بوده و بساک تولید کنندهٔ دانههای گرده به صورت پودر میباشد.
کلاله: در انتهای خامهٔ بلند گل قرار دارد.
نهنج یا گلبنه: همان تخمدان گیاه رز و محتوی تخمکهاست که توسط پوشش احاطه شدهاست. نهنج برچههای بسیاری را محصور کردهاست. برچه قسمتی از مادگی است که محتوی تخمک است و از اتحاد برچهها تخمدانی چند خانه بوجود آید. هر برچه دارای یک تخمک است. یک خامهٔ بلند نیز بین تخمک و کلاله قرار میگیرد. مجرای درون یک خامه راه عبور گرده تا رسیدن به تخمک است. دستهای از خامه با هم از میان منفذ باریک میان گل عبور کرده و بعد گسترده میشوند و کلالهها در معرض دید حشرات سرکشی کننده قرار میگیرند. سلولهای نر که از دانههای گرده بوجود میآیند، تخمکها را بارور نموده و تخمکهای بارور تبدیل به دانه میگردند در همین زمان بارور شدن و تبدیل تخمکها به دانه است که تخمدان نیز تبدیل به میوه میشود. میوهٔ گل رز یا رز هیپ تقریباً در تمامی گونههای رز یا انواع نیمه پرگلبرگ رز بوجود میآید. میوهٔ گل رز حاوی مقادیر زیادی ویتامین سی است.
میوهٔ گل رز: میوهٔ گل رز توسط پرندگان و یا دیگر جانوران خورده شده و سپس در مناطق دیگر توسط مدفوع این حیوانات دانهٔ گیاه پخش میشود.
انواع گل سرخ
در سال ۱۹۷۹ پژوهشگران در انجمن جهانی رز توافق کردند تا رزها در سه گروهِ رزهای خودرو، رزهای باغی قدیمی و رزهای باغی جدید قرار گیرند.
رزهای خودرو
رزهای خودرو نمونههایی هستند که از میلیونها سال قبل بر روی کره زمین وجود داشتهاند و رشد و نمو میکنند و محققین و سیاحان، آنها را به واسطه سفرها و جستجوهایشان کشف و معرفی کردهاند. تمامی رزهای خودرو گلهایشان ۵ گلبرگ دارد و تقریباً اکثر آنها تنها در فصل بهار گلدهی دارند. در جهان در حدود ۱۵۰ گونه رز خودرو شناسایی شدهاست که از این میان تنها ۱۰ گونه برای ساخت رقمهای رز استفاده شدهاست. این ۱۰ گونه عبارتند از:
گالیکا یا رز فرانسوی، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. رز گالیکا قدیمترین رزی است که از دوران باستان در اروپا جهت عطرسازی کشت میشدهاست. در حدود ۱۲ سده پیش از میلاد این گل در ایران باستان جهت استفاده در مراسم مذهبی کشت میشدهاست. از ۴–۳ سده پیش از میلاد در آسیای صغیر و یونان کشت میشدهاست و از آنجا به روم صادر شدهاست. از سده ۱۳ میلادی تا کنون در منطقهٔ پروانس آلپ-کوت دازور بطور وسیع به هدف عطرسازی کشت میشود. امروزه بعد از گذشت ۶۰۰ سال، این منطقه به یکی از مراکز مهمِ تهیهٔ عطر تبدیل شدهاست.
گل محمدی یا گُل گُلاب، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. بر اساس زمان گلدهی به دو نوع تابستانی و پاییزی تقسیم میشود. در حال حاضر نوع تابستانی آن در کشورهای ترکیه و بلغارستان بطور وسیعی به هدف عطرسازی کشت میشود.
رز آلبا، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست. رنگ آن سفید است.
سنتیفولیا یا رز کلمی، خاستگاه آن آسیای صغیر و غرب آسیاست.
نسترن زرد، خاستگاه آن کشورهای ایران و عراق است. این نوع رز والد رزهای زرد رنگ امروزی است.
رز ماسک، خاستگاه آن خاورمیانه است.
رز چینی، خاستگاه آن چین است. رزهای امروزی خاصیت چهار فصل شکوفا شدن را اکثراً از رز چینی به ارث بردهاند.
رز گیگانتی، خاستگاه آن چین است. عطری به مانند چای دارد. محور غنچه بالاست و شکل گلبرگها شمشیری است.
رز خوشهای، خاستگاه آن ژاپن است. این گونه والد رزهای خوشهای است.
رز لوسیا، خاستگاه آن ژاپن است. ویژگی مهم آن خاصیت پخش شدن آن بر روی زمین است. رز لوسیا به همراه رز خوشهای، والد رزهای بالارونده در اروپا به شمار میآید.
رزهای باغی قدیمی
رزهای باغی قدیمی به تمامی رزهایی اطلاق میشوند که به طور کل تا قبل از پیدایش اولین رز جدید یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷ پرورش مییافتند.از خصوصیات مهم رزهای باغی قدیمی، گردی و زیاد بودن تعداد گلبرگهاست. اشکال گل بصورت جامی شکل و یا رُزت ربعی است. شاخههای آنان خاصیت انحناپذیری دارد. در صورتیکه از گل محمدی و یا گالیکا منشأ گرفته باشند، پر عطر هستند. زمان گلدهی بیشتر رزهای باغی قدیمی تنها در فصل بهار است.
اگرچه رزهای قدیمی از لحاظ عطر غنیتر از رزهای جدید باغی هستند اما به علت محدودیت رنگ گلها و همچنین کوتاهی دمگل و در نتیجه عدم امکان تهیه شاخه گل بریده، هیچگاه از نظر محبوبیت به پای رزهای مدرن و جدید باغی نرسیدهاند. در برخی از منابع رزهای قدیمی بطورکلی در ۴ گروه مختلف تقسیمبندی شدهاند. این ۴ گروه عبارتند از:
گروه اول، رزهای ایرانی است که خود شامل دو نوع است:
گل گلاب یا گل محمدی:بویژه به سبب بوی خوش آن شهرت دارد. بجز چند نوع معدود که در پاییز گلدهی دارند، فصل گلدهی اکثر انواع آن در بهار است.
رز گالیکا:ویژگی آن بزرگ بودن قطر گل آن است. بیشتر به رنگ قرمز تا صورتی پررنگ است و عطر خوبی دارد. این رز از غرب آسیا به اروپا برده شده و در حوالی پاریس برای به مصرف رسیدن در صنعت عطرسازی کشت میشد، به همین علت رز فرانسوی نیز خوانده میشود.
گروه دوم، رزهای اروپایی شامل سه نوع است:
رز آلبا:رنگ گل مایل به سفید است و عطر ملایمی دارد. گلبرگها گرد هستند و به ترتیبی منظم پشت سرهم ردیف شدهاند. در ساقه یا خار وجود ندارد یا بسیار اندک است. تنها در فصل بهار گلدهی دارد.
رز سنتیفولیا: به معنی گل صدبرگ است. به رز کلمی نیز شهرت دارد. این نامگذاری به سبب زیاد بودن تعداد گلبرگهای آن است. عطر آن بسیار مطبوع است و در حال حاضر در فرانسه و موناکو به منظور استفاده در صنعت عطر کشت میشود. زمان گلدهی تنها در یک فصل و در بهار است.
رز موس:موس به معنای خار است. این نامگذاری به این علت است که روی غنچه و یا ساقهای که به گل متصل است با خارهای بسیار کوچک کرک مانند کاملاً پوشیده میشود.
گروه سوم، رزهای چینی شامل ۲ نوع است.
رز چینی:خاستگاه این رز کشور چین است. ویژگی آن چهار فصل بودن گلدهی آن است.
رز چای:از ترکیب رز چینی و رز گیگانتی بوجود آمدهاست. همانطور که از نامش برمیآید عطری به مانند بوی چای دارد.
گروه چهارم، ترکیبی از رزهای غرب و شرق جهان هستند. در قرن ۱۹–۱۸ رزهای خودرو و رزهای باغی قدیمی چین و نوعی رز خودروی ژاپنی به نام رز خوشهای به اروپا وارد شدند و با ترکیب با رزهایی که از قبل در این مناطق وجود داشتند انواع تازهای از رز بوجود آمد. از خصوصیات این گروه جدید این بود که یکی از والدهای این نوع را رزهای چینی تشکیل میداد، رزهای چینی خاصیت چهار فصل بودن را دارا هستند و به همین سبب رزهایی پا به عرصه گذاشتند که خاصیت چهار فصل بودن یا تکرار گلدهی را دارا بودند. برخی از انواع گروه چهارم عبارتند از:
رز دورگه پرپچوال:خاصیت تکرار گلدهی را دارد اما زمان گلدهی چهار فصل نیست. برخی از انواع آن هم فقط یک فصل گلدهی دارند.
رز بوربون:به نظر میرسد که از ترکیب طبیعی گل گلاب و رز چینی بوجود آمده باشد. زمان گلدهی بیشتر انواع اوایل تابستان و ماه ژوئیه است.
رز اگلندتریا: ویژگی آن معطر بودن برگ آن است.
رز پورتلند:به نظر میرسد که از ترکیب گل گلاب پاییزی و یکی از انواع رز چینی بوجود آمده باشد.
رزهای باغی جدید
رزهای باغی جدید به مجموعهٔ رزهایی اطلاق میشوند که از زمان پیدایش اولین رز جدید یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷، به بعد ایجاد شدهاند.رز لا فرانس از پیوند رز چای و رز دورگه پرپچوال بوجود آمدهاست و هم خصوصیات چهار فصل بودن، شکل و رنگ رزهای چای و هم مقاوم بودن به سرما و بیماری که از ویژگیهای رزهای دورگهٔ پرپچوال است را در خود جمع کردهاست.رزهای باغی جدید رنگهای بسیار متنوعی دارند که به همراه ارتفاع مناسب دمگل جهت تهیهٔ شاخه گل بریده بسیار مناسب هستند. رزهای باغی جدید معمولاً به گروههای زیر تقسیم میشود:
رز دورگه چای، چهار فصل است. در بین گلهای باغی جدید دارای بزرگترین اندازهٔ گل و بوته است. ارتفاع بوته بین ۱ تا ۱٫۶ متر است. معمولاً در هر ساقه تنها یک گل شکفته میشود.
فلوریبوندا، چهار فصل است. اندازه گل متوسط است و ممکن است کمی به یک طرف خم شود.
رز مینیاتور، فصل گلدهی چهار فصل است. گلهای کوچکی به قطر ۲٫۵–۲ سانتیمتر دارد. ارتفاع بوته بین ۱۵ تا ۵۰ سانتیمتر است.
رز بالارونده، برای پوشاندن دیوارهای کوتاه یا آرج گل بکار میرود. برخی از انواع آن تنها در یک فصل و برخی انواع آن چهار فصل گلدهی دارند.
درختچه یا درختچه جدید، این رز نیمه بالارونده است و شاخههای گل آن مانند کمان بطرف پایین خم میشوند.
keywords : هم نفس،سایت هم نفس،نفس